Korte schets geschiedenis
In 1576 kwam de stad Brouwershaven definitief in handen van de Prins van Oranje en kwam de Grote Kerk in gebruik bij de hervormden. In 1577 werd de eerste predikant aangesteld. De gemeente groeide dermate dat er in 1630 een tweede predikant kwam. Hieraan kwam een eind toen in 1818 één van beide predikanten overleed. Aan het eind van de 19de eeuw werd een Gereformeerde kerk gesticht. In 1946 leidde de Vrijmaking tot de afsplitsing van de Vrijgemaakt Gereformeerde Kerk.
De Hervormde Gemeente heeft tot ver in de 20ste eeuw een vrijzinnig karakter gehad. Vanaf de jaren tachtig is dit karakter geleidelijk aan verdwenen en nam de gemeente een middenpositie in de Nederlandse Hervormde Kerk in. Al geruime tijd vonden pogingen plaats om de band met de gereformeerden aan te halen. Toen in 2003 de Streekgemeente De Gouwe – waar Brouwershaven deel van uitmaakte – werd opgeheven, nam het aantal gezamenlijke diensten aanmerkelijk toe. Toen de gereformeerde predikante in 2005 haar werkzaamheden om gezondheidsredenen heeft moeten staken en de Gereformeerde kerk dezelfde pastor in de arm nam als de Hervormde Gemeente hebben beide kerkenraden besloten tot samenvoeging tot één Protestantse Gemeente waarvoor één gezamenlijke predikant zal worden beroepen. Vanaf 30 april 2006 zijn er uitsluitend gezamenlijke diensten in deSint Nicolaaskerk (alleen gedurende de zomer) dan wel in de Ichtuskerk (M.P.M. van de Kloosterstraat 1, ingang aan het Bostonplein). Per 1 januari 2007 zijn in Brouwershaven de Hervormde Gemeente en de Gereformeerde kerk opgegaan in de Protestantse Gemeente Brouwershaven.
Drs. P. Sevestre (in herinnering)
Open deuren en lage drempels
De Protestantse Kerk Brouwershaven is een kleine gemeenschap, die zich het best laat typeren als: gemoedelijk, laagdrempelig en open. De pas in 2007 gefuseerde Hervormde en Gereformeerde kerken zijn inmiddels aardig aan elkaar gewend. Er moest een nieuwe koers worden gevonden tussen de vanouds Vrijzinnige Hervormde gemeente en de meer traditioneel ingestelde Gereformeerden. Die koers lijkt nu zo ongeveer te zijn bepaald. Niet door diepgaande theologische discussies maar door de praktische gang van zaken in een kleine, historische stad in een toeristisch gebied. Openheid en respect naar de vrij grote groep randkerkelijke leden toe en ruimte voor verschillende geloofsopvattingen en wijzen van geloofsbeleving. Wat beleid betreft heeft de kerkenraad zich uitgesproken in haar keuze voor de predikant: ontvankelijk voor nieuwe ontwikkelingen op theologisch gebied en voeling met de hedendaagse cultuur. De PKN Brouwershaven wil een eigentijdse gemeente zijn met veel ruimte. Een speerpunt in dat beleid is pastoraat. Niet in de zin van het klassieke huisbezoek van deur tot deur, maar vanuit de intentie dat er aandacht moet zijn voor ieder die behoefte heeft aan een luisterend oor. Mensen willen gezien worden. Een flink deel van zijn tijd besteedt de predikant aan deze kwalitatieve aandacht: Diepte-investering in relaties. Daarnaast is een kleine, maar betrokken groep pastorale werkers actief om die mensen te bezoeken, die hebben aangegeven dit op prijs te stellen. Geheel in de sfeer van de tijd liggen initiatief en verantwoordelijkheid inzake pastoraat dus ook bij de gemeenteleden zelf. Het diaconaat richt zich zoveel mogelijk op concrete projecten in de omgeving en houdt zich – binnen hun beperkte mogelijkheden maar op bevlogen wijze – bezig met allerlei acties om medemensen ver weg en dichtbij terzijde te staan. Om het gewone niet al te gewoon of sleets te laten worden is er een liturgiecommissie in het leven geroepen die zich verdiept in liturgie, maar ook vier keer per jaar een dienst met bijzondere invulling verzorgt. Die invulling kan gaan over een speciaal thema, muziek of vormgeving van de dienst. Het betreft het Kerstzanguur, de Paasmorgendienst, een zomerdienst voor de toeristen en de startzondag in september. In dat soort diensten ligt de focus op creativiteit: schilderen, poëzie, muziek en kunst in het algemeen. Mede door het praktische gegeven van grote verspreiding in de regio heerst er niet echt een cultuur van “vorming en toerusting”. De mensen maken graag gebruik van de pastorale diensten van de kerk, maar staan niet in de rij voor gemeenteavonden etc. Er is wel een kleine leerhuisgroep die zich eenmaal per maand verdiept in theologische vragen. Eveneens een kleine groep maakt gebruik van de stiltekring tweemaal in de maand: een basale vorm van mediteren. Uit deze laatste kring is voortgekomen dat er eenmaal per jaar een kloosterweekend wordt aangeboden in de Abdij Maria Toevlucht te Zundert, waaraan een groep van ongeveer tien mensen uit Brouwershaven deelneemt. Dit samen met gemeenteleden van de Vrijzinnig Hervormden in Delft, de andere halftime gemeente van de predikant. Wat de jeugd betreft: ook hierin is het regioaspect een beperking. De meeste jongeren moeten van ver komen om aan activiteiten deel te nemen en dat maakt een regelmatig “rooster” lastig. Wel vindt eenmaal per jaar een bijzondere jongerendienst plaats met veel ruimte voor popmuziek en theater. Deze dienst wordt in enkele avonden daaraan voorafgaand voorbereid. In de kerkdiensten is er, als de eigen predikant voorgaat, altijd op levendige wijze aandacht voor de kinderen, een groep van gemiddeld zo’n zeven kinderen in de basisschoolleeftijd. De leiding van de kindernevendienst functioneert goed en werkt mee in speciale kinderdiensten. Er is ruimte voor kinderen en jongeren om deel te nemen aan de diensten van Woord en Tafel. Op recreatief gebied worden er middagen voor ouderen georganiseerd en zijn er de samenkomsten van de creatieve knutselgroep. Tot voor kort werd in de vroege zomer een grootscheepse bazaar georganiseerd, maar door het wegvallen van opslagruimte en de afname van het aantal dragende gemeenteleden, is dat voorlopig van de baan. In de plaats daarvan wordt gedacht aan een kleinschaliger evenement, zoals een barbecue o.i.d. In Brouwershaven zijn het altijd kleine groepen mensen die een activiteit draaiende houden. Zo’n beperkte en overzichtelijke gemeenschap heeft als voordeel de betrokkenheid en de vertrouwdheid met elkaar. Ook maakt zo’n kleine, kwetsbare gemeenschap duidelijk waarom we toch met z’n allen een plaatselijke kerkgemeenschap willen behouden: Er moet ook in Brouwershaven, met zijn prachtige Nikolaaskerk en zijn praktische, intieme Ichtuskerk, een vindplaats van God zijn voor de hele gemeenschap – van niet–kerkelijk via randkerkelijk tot binnenkerkelijk…
Ds. W.P. Jansen
De Protestantse Gemeente Brouwershaven heeft twee kerkgebouwen in gebruik. Van mei tot september, zo gauw het weer het toelaat, kerkt men in de (voormalige Nederlands-Hervormde) Grote of Sint Nicolaaskerk en in de koudere maanden gebruikt men de (voormalige Gereformeerde) Ichthuskerk aan de MPM van de Kloosterstraat (ingang Bostonplein).